Ako želite da obavljate sportske aktivnosti i sportske delatnosti imate opciju da osnujete sportsko udruženje ili sportsko privredno društvo. U ovom tekstu vodimo vas kroz korake osnivanja sportskog udruženja kako biste dobili uvid u način na koji da krenete da ostvarujete svoje sportske ciljeve.
Kao merodavno zakonsko rešenje ovde koristimo Zakon o sportu, a ako neko pitanje nije uređeno ovim zakonom, rešenje nalazimo u propisima koji uređuju udruženja.
O ugovorima o sportu smo već ranije pisali, pa ukoliko vas zanima ova tema, predlažemo da pročitate članak ‘U pregovaračkom ringu: Vodič kroz ugovore u sportskom pravu’.
Šta je sportsko udruženje?
Kako kaže naš Zakon o sportu, sportsko udruženje jeste dobrovoljna, nedobitna organizacija zasnovana na slobodi udruživanje više fizičkih i/ili pravnih lica, organizovana na osnovu statuta i osnovana radi zajedničkog cilja u sportu.
Isti član Zakona nadalje kaže da, u slučaju spontanih i privremenih povezivanja više lica radi ostvarivanja sportskih ciljeva, primenjujemo pravila o ortakluku. Ugovor o ortakluku regulisan je odredbama Srpskog građanskog zakonika i nastaje kada se dva ili više lica slože da svoj trud i/ili stvari ulože u svrhu sticanja zajedničke koristi koju međusobno dele.
Pravilnikom o sportskim granama i oblastima sporta u Republici Srbiji i sportskim disciplinama u okviru sportskih grana i oblasti sporta utvrđene su sportske grane i discipline u našoj zemlji. Pravilnik nabraja sportove deleći ih na olimpijske sportove, paraolimpijske, neparaolimpijski sport osoba sa invaliditetom i neolimpijske sportove kao i druge sportske oblasti i discipline kao što su, na primer, sportska rekreacija, seoski sport, sport u vojsci, sport u firmama, tradicionalni sport, školski sport i ostalo.
Ko može osnovati sportsko udruženje?
Da se vratimo na osnovne informacije u vezi osnivanja sportskog udruženja – mogu ga osnovati najmanje tri osnivača koja moraju da bude potpuno poslovna sposobna fizička lica ili pravna lica.
Na osnivačkoj skupštini, osnivači usvajaju i potpisuju osnivački akt i statut te imenuju lice ovlašćeno za zastupanje.
Koji su potrebni akti?
Krenimo od osnivačkog akta – za osnivački akt je bitno da je u pisanoj formi, da je overen i da sadrži sve potrebne informacije prema relevantnim odredbama Zakona o sportu.
Sada dolazimo do opštih akata – statut, pravilnik i odluka kojom se na opšti način uređuju određena pitanja. Već u definiciji smo pomenuli statut kao nešto što sportsko udruženje mora da ima. Naš Zakon propisuje šta se statutom obavezno uređuje kao što su, na primer, naziv i sedište sportskog udruženja, ciljeve i sadržaj određene sportske grane, postupak usvajanja i dopuna statuta i drugih opštih akata, uslovi i načini učlanjivanja, visine članarine i ostalo. Dakle, Zakon o sportu propisuje šta statut obavezno mora da sadrži da bi bio pravno valjan.
Ovaj članak ne predstavlja pravni savet već samo stav autora, ali smatramo da je potrebno ozbiljno pristupiti izradi opštih akata. Statut i drugi opšti akti moraju da budu saglasni sa Zakonom o sportu i sportskim pravilima kao i što pojedinačne odluke i akti koje donose organi sportskog udruženja moraju da budu u skladu sa opštim aktima udruženja, sportskim pravilima i zakonom. Takođe, Zakon propisuje ograničenje u vezi mesečne članarine za maloletne sportiste pa je potrebno obratiti pažnju i na tu odredbu.
Šta ako opšti akt nije u skladu sa zakonskim propisima?
Jednostavan odgovor na ovo propisuje Zakon o sportu – odredbe opšteg akta sportskog udruženja podležu oceni ustavnosti i zakonitosti. Svaki član sportskog udruženja ima pravo da pokrene postupak pred mesno nadležnim osnovnim sudom da se utvrdi ništavost opšteg akta sportskog udruženja koji je donet suprotno statutu ili sportskim pravilima, a sve u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad udruženja.
Ukoliko sud donese pravnosnažnu odluku o poništenju opšteg akta, sportsko udruženje ima rok od 30 dana da donese novi opšti akt ili odluku o izmenama opšteg akta i u zakonom roku podnese prijavu za upis u Registar. Ukoliko je poništen statut ili određene odredbe statuta, a sportsko udruženje u zakonskom roku ne donese novi statut i podnese prijavu, sportsko udruženje se briše iz Registra, odnosno prestaje da postoji.
Ovde dodajemo još da osnivači sportskog udruženja odgovaraju solidarno, celokupnom svojom imovinom za sve obaveze preuzete u vezi sa osnivanjem sportskog udruženja (osim ako ugovorom sa trećim licima nije drugačije određeno).
Koja su pravila za naziv, sedište i simbole sportskog udruženja?
Naziv mora da bude na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu, odnosno na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu i jezicima i pismima koji su u službenoj upotrebi na teritoriji sedišta. Ukoliko želite da naziv sadrži i strane reči, Zakon propisuje da naziv može da bude i na stranom jeziku ili da sadrži pojedine strane reči ako one čine ime, odnosno naziv osnivača ili ako su uobičajene u srpskom jeziku ili ako za njih nema odgovarajuće reči u srpskom jeziku odnosno ako se radi o rečima na mrtvom jeziku. Kao i ostala udruženja, sportsko udruženje može imati i skraćeni naziv koji se određuje statutom i upisuje u Registar.
Bitno je da se naziv novoosnovanog udruženja jasno razlikuje od već upisanih udruženja ili onih uredno prijavljenih za upis u registar. Naziv mora da upućuje na to da se radi o sportskoj organizaciji i ne dovodi do zablude u pogledu grane ili oblasti sporta kome pripada i vrsti pravnog lica. Zakon ovde propisuje jedan izuzetak koji je bitno imati na umu – novoosnovano sportsko udruženje može da koristi naziv ili deo naziva već osnovanog sportskog udruženja ukoliko taj naziv sadrži sedište novoosnovanog udruženja koje nije identično već upisanom udruženju.
Ukoliko želite da naziv vašeg sportskog udružena sadrži naziv Republike Srbije, autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave ili ime ili deo imena nekog fizičkog lica, trebate da pribavite saglasnost nadležnog organa, fizičke osobe ili naslednika prvog naslednog reda ukoliko je to lice umrlo. Ono što nije dopušteno jeste da naziv sadrži ime strane države ili međunarodne organizacije.
Sedište je mesto iz kojeg se upravlja aktivnostima i delatnostima društva te mora da bude na teritoriji Republike Srbije.
Što se tiče simbola, sportsko udruženje može imati svoj znak, logotip i druge simbole, u skladu sa odredbama svog statuta. Simboli moraju da se razlikuju od simbola drugih sportskih organizacija i ne smeju dovoditi u zabludu u pogledu ciljeva sportskog udruženja i njegovog identiteta.
Kako urediti pitanje članstva?
Ajde da prvo definišemo termin član – članovi su osnivači i lica koja naknadno pristupe sportskom udruženju. U skladu sa svojim statutom, sportsko udruženje može imati različite kategorije članova koje imaju različita prava i obaveze. Članu sportskog udruženja ne može se statutom ukinuti pravo glasa.
Kao sportsko udruženje, morate da vodite knjigu članova gde se upisuju Zakonom određeni podaci.
Iako svako lice koje je sportista može pod jednakim uslovima utvrđenim statutom u svako doba da istupi iz udruženja, ovde postoje 2 ograničenja. Prvo, sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza može se propisati da je istupanje dozvoljeno samo po isteku određenog otkaznog roka i drugo, sportista ne može jednostrano da istupi u slučaju kada se ugovorom obavezao da će ostati član do određenog roka ukoliko ugovor nije raskinut, poništen ili je utvrđena njegova ništavost.
Kako se uređuje isključenje člana iz sportskog udruženja?
Vraćamo se opet na statut – član sportskog udruženja može biti isključen iz razloga i po postupku utvrđenim statutom. Opet vidimo koliko je bitno da statut bude precizno napisan i pravno valjan.
Isključenom članu mora da bude obezbeđeno pravo na žalbu na odluku o isključenju osim ako je za donošenje odluke nadležna sportska arbitraža.
Kako se uređuje pitanje disciplinskih sankcija?
Članu udruženja moguće je izreći disciplinske sankcije u skladu sa zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima sportskog udruženja, ali ne može mu se izreći kazna za disciplinski prekršaj za koji nije kriv i koji nije unapred bio određen opštim aktom kao disciplinski prekršaj.
Članu moraju biti obezbeđena određena pravu u disciplinskom postupku kao što su, na primer, prava na vođenje postupka bez odugovlačenja i sa što manje troškova, pravo na branioca o ličnom trošku, nezavisnost, stručnost i nepristrasnost organa koji odlučuje o odgovornosti članova, izvođenje dokaza kao i pravo na obrazloženu odluku i žalbu.
Kako se upravlja sportskim udruženjem?
Statutom se određuje kako članovi upravljaju udruženjem – Zakon navodi da mogu da upravljaju neposredno ili preko svojih izabranih predstavnika u organima udruženja pritom dodajući da sportskim udruženjem u sportskoj rekreaciji neposredno upravljaju svi članovi sa jednakim pravom glasa.
Da li sportsko udruženje može da ima ogranke?
Da – sportsko udruženje može da ima jedan ili više ogranaka koji se upisuju u Registar udruženja, društava i saveza u oblasti sporta. Ogranak se definiše kao organizacioni deo sportskog udruženje koji nema svojstvo pravnog lica i koje poslove sa trećim licima obavlja u ime i za račun sportskog udruženja.
Za kraj…
Osnivanje udruženja predstavlja jedan formalan postupak za koji je bitno da se ispoštuju Zakonom određeni koraci, kao i da se izradi i usklađenosti opštih akata udruženja na precizan i stručan način. Dobra priprema je uvek pola posla.
Napomena: Ovaj tekst ne predstavlja pravni savet, već stav autora.